Coach, Counselor, Therapeut of Psycholoog: Wie past bij jouw hulpvraag en wat is het verschil?
- Celester Reijnart
- 23 apr
- 6 minuten om te lezen
In een tijd waarin mentale gezondheid steeds meer aandacht krijgt, is er een groeiend aanbod aan professionals die ondersteuning bieden bij persoonlijke of psychische uitdagingen. Maar hoe weet je nu of je het beste geholpen bent met een coach, een counselor of een psycholoog? En wat zijn de verschillen op het gebied van wetgeving, privacy, kosten en bevoegdheden?
Tijd om duidelijkheid te scheppen.
De coach – praktisch en toekomstgericht
Wat doet een coach?
Coaching is het vrijmaken van iemands potentieel om zijn prestaties te maximaliseren. Coaching wordt toegepast wanneer iemand effectiever gedrag wil leren of zich persoonlijk wil ontwikkelen (bijv. loopbaan, zelfvertrouwen, keuzes maken). Het accent ligt op persoonlijke groei, het vergroten van zelfvertrouwen en motivatie en het benutten van de eigen mogelijkheden. Het gaat minder over “waar komt dit vandaan?” en meer over “hoe ga je hiermee om?”. Coaching is gericht op het hier-en-nu. Vaak oplossingsgericht, kortdurend en doelgericht.
Grenzen:
Een coach biedt coaching, maar geen counseling of therapie.
Wet- en regelgeving:
Coaches vallen (nog) niet onder een specifieke beroepswet. Iedereen mag zich coach noemen, dus het is belangrijk goed te kijken naar de achtergrond en ervaring van de coach die je overweegt.
Privacy en geheimhouding:
Coaches zijn niet wettelijk verplicht tot geheimhouding, tenzij ze zijn aangesloten bij een beroepsvereniging met een gedragscode (bijvoorbeeld NOBCO). Controleer dit altijd. Is een coach niet aangesloten bij een beroepsvereniging, dan kan daar wellicht een gegronde reden voor zijn. Deze reden mag je altijd navragen.
Een coach (zeker indien aangesloten bij een beroepsvereniging) werkt met dossiervorming. Deze wordt echter alleen gedeeld met je huisarts indien jij daar zelf toestemming voor hebt gegeven. Ook is het dossier voor jou als client inzichtelijk. Meer informatie dien je terug te kunnen vinden in de algemene voorwaarden die opgenomen zijn in je samenwerkingsovereenkomst die je met een coach, voorafgaande aan je traject, sluit.
Kosten en vergoedingen:
Coaching wordt meestal niet vergoed door de zorgverzekering. Soms wel (gedeeltelijk) door de werkgever of via een loopbaanbudget. Neem contact op met je werkgever of uitkeringsinstantie voor meer informatie.
Diagnose of medicatie?
Nee – een coach stelt geen diagnose en mag geen medicijnen voorschrijven.
De counselor – brug tussen coach & psycholoog
Wat doet een counselor?
Counseling is het begeleiden van emotionele, psychosociale en psychosomatische problemen om het welzijn te vergroten. Counseling wordt toegepast wanneer coaching niet voldoende effect oplevert. De cliënt weet wat hij moet doen en wil dat ook doen, maar het lukt toch niet op de essentiële momenten. Dan is er een grote kans dat een innerlijke blokkade hem of haar belemmert. Dan dient de schep dieper gezet te worden. Het accent ligt in het opheffen van de innerlijke blokkade. Counseling is gericht op het hier-en-nu, combineert gesprekstechnieken en psychologische inzichten en richt zich o.a. op het verminderen van emotionele spanning, stress, burn-out, rouw, relatieproblemen.
Grenzen:
Een counselor biedt naast coaching ook counseling, maar geen therapie.
Wet- en regelgeving:
Counseling is – net als coaching – geen wettelijk beschermde titel. Ook hier geldt: let goed op opleiding en aansluiting bij een beroepsvereniging zoals bijvoorbeeld; Nobco, ABvC of LVPW. Is een counselor niet aangesloten bij een beroepsvereniging, maar lijkt deze counselor jou wel geschikt voor jouw hulpvraag? Vraag dan gerust wat de reden is waarom hij/zij niet is aangesloten. Er kunnen namelijk gegronde redenen zijn waarom dit niet het geval is.
Privacy en geheimhouding:
Als een counselor is aangesloten bij een beroepsvereniging, geldt een beroepscode inclusief geheimhouding. Maar het is geen wettelijke verplichting zoals bij een psycholoog. Echter houden de meeste coaches en counselors zich zeker aan de beroepscode en geheimhouding. Een counselor (zeker indien aangesloten bij een beroepsvereniging) werkt met dossiervorming. Deze wordt echter alleen gedeeld met je huisarts indien jij daar zelf toestemming voor hebt gegeven. Ook is het dossier voor jou als client inzichtelijk. Lees hiervoor de algemene voorwaarden vanuit je samenwerkingsovereenkomst die je met je counselor hebt gesloten.
Kosten en vergoedingen:
Counseling wordt soms gedeeltelijk vergoed via aanvullende verzekering, afhankelijk van de counselor en je polis. Vergoeding vindt niet plaats vanuit de basisverzekering. Tegenwoordig bestaat steeds vaker de mogelijkheid om kosten via je werkgever (deels) vergoed te krijgen. Neem contact op met jouw werkgever (afdeling HR) om de eventuele mogelijkheden te bespreken.
Diagnose of medicatie?
Ook een counselor stelt géén diagnose en schrijft geen medicijnen voor.
De therapeut – gericht op verwerking en heling
Wat doet een therapeut?
Therapie is het begeleiden bij de verwerking van onverwerkte ervaringen om lijdenslast en psychische klachten te verminderen. Therapie wordt toegepast wanneer het probleem nog dieper geworteld is, wanneer heftige traumatische ervaringen de cliënt belemmeren om zich voldoende sterk te voelen om situaties het hoofd te bieden. Het accent ligt op het verhelpen van psychische stagnatie, het aanpakken van onverwerkte ervaringen die diepliggend en gedissocieerd zijn. Er zijn veel soorten therapeuten, zoals lichaamsgericht therapeuten, vaktherapeuten of integratieve therapeuten. De aanpak is vaak ervaringsgericht en werkt op meerdere lagen tegelijk: denken, voelen en doen.
Grenzen
Een therapeut biedt therapie, counseling en coaching, maar is geen psycholoog of psychiater.
Wet- en regelgeving:
De titel ‘therapeut’ is niet wettelijk beschermd. Iedereen mag zich zo noemen. Toch zijn er grote verschillen in kwaliteit. Sommige therapeuten zijn aangesloten bij beroepsverenigingen zoals NVPA, RBCZ of FVB en vallen dan onder tuchtrecht.
Privacy en geheimhouding:
Als een therapeut is aangesloten bij een erkende beroepsvereniging, is geheimhouding verplicht. Vaak vallen zij dan ook onder de WGBO en moeten zij werken volgens de AVG (privacywetgeving).
Kosten en vergoedingen:
Sommige therapievormen worden deels vergoed via een aanvullende verzekering. Dit hangt af van je polis én of de therapeut is aangesloten bij een erkende beroepsorganisatie. Een verwijzing van de huisarts is meestal niet nodig, maar zonder aanvullende verzekering betaal je de kosten zelf. Ook gaan de kosten eerst af van je eigen risico, dat betekent dat je eerst € 385,- (of meer, afhankelijk van wat je hebt ingesteld) zelf betaalt. Neem contact op met je zorgverzekeraar voor meer en exacte informatie.
Diagnose of medicatie?
Therapeuten stellen geen officiële diagnoses en schrijven geen medicatie voor. Wel kunnen ze signaleren dat er meer ondersteuning nodig is en je doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater.
De psycholoog – dieper, breder en wettelijk erkend
Wat doet een psycholoog?
Een psycholoog behandelt psychische klachten zoals depressie, angststoornissen, trauma of ADHD. De aanpak kan variëren van gesprekken tot cognitieve gedragstherapie of EMDR. Een psycholoog kan psychische stoornissen diagnosticeren (zoals depressie, angststoornissen, ADHD) en mag psychologische tests afnemen en interpreteren.
Grenzen:
Een psycholoog biedt therapie, counseling en coaching aan, maar is geen psychiater.
Wet- en regelgeving:
De titel ‘Psycholoog’ is op zich niet beschermd, maar ‘GZ-psycholoog’ en ‘Klinisch psycholoog’ zijn dat wel, en vallen onder de Wet BIG. Dit betekent toezicht, kwaliteitsregistratie en tuchtrecht.
Privacy en geheimhouding:
Psychologen zijn wettelijk verplicht tot geheimhouding en werken volgens de WGBO (Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst) en de AVG. Psychologen werken met dossiervorming die, alleen met toestemming van jou, gedeeld mag worden met bijvoorbeeld je huisarts. Ook is het dossier voor jou als client inzichtelijk. Lees hiervoor de algemene voorwaarden vanuit je samenwerkingsovereenkomst die je met je psycholoog hebt gesloten.
Kosten en vergoedingen:
Behandeling door een GZ-psycholoog kan (deels) worden vergoed vanuit de basisverzekering, mits je een verwijzing hebt van de huisarts én er sprake is van een DSM-diagnose. Je betaalt dan wél eerst je eigen risico. Een psycholoog moet een specifieke diagnose uit de DSM-5 (het handboek voor psychologen) stellen, anders worden de kosten niet vergoed.
Ook gaan de consultkosten eerst af van je eigen risico, dat betekent dat je eerst € 385 (of meer, afhankelijk van wat je hebt ingesteld) zelf betaalt. Neem contact op met je zorgverzekeraar voor meer en exacte informatie.
Diagnose of medicatie?
Als je psycholoog in de basis- of specialistische GGZ werkt (en dus valt onder vergoede zorg), wordt er meestal een behandelverslag gedeeld met de huisarts, mits jij daar toestemming voor geeft. Vaak staat daarin: De DSM-diagnose (bijv. depressieve stoornis) en de behandeling (bijv. Cognitieve gedragstherapie, en het aantal sessies). Je moet hier expliciet toestemming voor geven conform de privacywet AVG. Je hebt recht om jouw dossier in te zien en je mag altijd om een kopie vragen; je hebt recht op één gratis kopie.
Zorgverzekeraars zien geen inhoudelijke dossiers, maar wel de zorgprestaties. Jouw zorgverzekeraar ziet dat je GGZ-zorg hebt ontvangen, de zorgzwaarte (bijv. "lichte psychologische behandeling") maar niet automatisch de precieze DSM-diagnose.
Medicatie mag alleen worden voorgeschreven door een psychiater (arts), niet door een psycholoog.
Coach | Counselor | Therapeut | Psycholoog | |
Doel | Richting en ontwikkeling | Emotionele begeleiding | Verwerking & heling | Behandeling van psychische stoornissen |
Diepgang | Praktisch | Oplossings-gericht | Verdiepend en ervarings-gericht | Evidence-based en diagnostisch |
Wetgeving titel | Niet beschermd | Niet beschermd | Niet beschermd (soms via vereniging) | GZ-/klinisch psycholoog = beschermd (Wet BIG) |
Geheim-houding | niet wettelijk verplicht, tenzij aangesloten bij beroeps-vereniging | niet wettelijk verplicht, tenzij aangesloten bij beroeps-vereniging | niet wettelijk verplicht, tenzij aangesloten bij beroeps-vereniging | Wettelijk verplicht (WGBO + AVG) |
Vergoe-ding | Meestal niet | Soms via aanvullende polis | Soms via aanvullende polis | Vanuit basisverzekering (met verwijzing) |
Tot slot
Er is geen goed of fout – alleen de vraag: Wat heb jij nodig?
Of je nu behoefte hebt aan richting, verwerking of behandeling – het begint bij helderheid over wat je nodig hebt én wie daarbij past. Neem de tijd om te voelen waar jij op dit moment het meeste aan hebt.
Want de juiste ondersteuning maakt het verschil.
👉 Bij twijfel over medische of psychische klachten is het altijd verstandig om eerst contact op te nemen met je huisarts – die kan samen met jou kijken welke hulp het beste bij jou en je hulpvraag past.